تجزیه کنترل ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم رقم شایان با استفاده از لاین ‌های جایگزین

تنش خشکی به عنوان مهم ترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تنوع ژنتیکی و عملکرد گیاهان زراعی در جهان دارد. مطالعه حاضر با استفاده از سری کامل لاین های دیزومیک جایگزین شده گندم نان(1A, 2A, …,7A) ، (1B, 2B, …, 7B) و (1D, 2D, …, 7D) به همراه والدهای دهنده (Triticum aestivum L.cv. Sheynne) و گیرنده (T. aestivum L. cv. Chinese spring) دریافتی از موسسه تحقیقات علوم آکادمی مارتون واشر مجارستان به منظور مطالعه تجزیه کنترل ژنتیکی به خشکی در گندم رقم شایان انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که برای محل های کروموزمی رقم شایان از نظر صفات مورد مطالعه تنوع ژنتیکی وجود دارد، بنابراین تنوع موجود بیانگر اختلاف ژنتیکی بین محل های کروموزمی بوده و امکان گزینش محل های کروموزمی حامل ژن های کنترل کننده تحمل به خشکی را آسان تر می نماید. براساس میزان آب نسبی برگ (RWC) به عنوان مهم ترین شاخص فیزیولوژیکی، محل های کروموزمی 7A، 6D، 2D و5A گزینش شدند. میزان شاخص تحمل به خشکی (DTI) نیز برای محل های کروموزمی A7،2A ، 4D، 6D،1B و B2 بالا بود. شاخص انتخاب چندگانه (MSI) که همبستگی بالایی با شاخص تحمل به خشکی و شاخص های فیزیولوژیکی نشان داد، میزان آن برای محل های کروموزومی A7 ،2B، 1D، 2D، 6D،3D و D4 بالا بود. نتایج حاصل از تجزیه ژنومی در گندم رقم شایان نشان داد که ژنوم Dبا 43.11% کارآیی انتخاب براساس شاخص انتخاب چندگانه بیشترین تاثیر را در کنترل میزان تحمل به خشکی دارد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای و تجزیه تابع تشخیص نشان داد که لاین های جایگزین شده 7A، 4D، 6D و2Dبراساس فاصله اقلیدسی برای شاخص های DTI و MSI اختلاف معنی داری نداشته و به عنوان مهم ترین گروه نقش مهمی در کنترل میزان تحمل به خشکی دارند. براساس نتایج حاصل، احتمالا محل های کروموزومی 7A، 4D،6D و 2Dبا بیشترین مکان های ژنی کنترل کننده تحمل به خشکی، نقش مهمی در کنترل میزان تحمل به خشکی در گندم رقم شایان دارد.